Ayios Dimitrios Kilisesi’nin hemen yakınında bugünkü Sefa Meydanı’na giden yol üzerinde 1886 yılında 3 katlı ve dokuz dersaneli olarak inşa edilmiş ve 31 Mart 1887’de açılmıştır. Zamanına göre çağdaş bir eğitim veren okulda Rumca, Osmanlıca, Fransızca ve ticaret dersleri verilmiştir.
“Hayatımda gördüğüm ilk hayalet şehir, Fethiye’deki Karaköy’dü. Mübadelenin hüznünü ilk defa orada hissetmiştim. Sonra Çernobil kazasını izleyen günlerde Pripyat kasabasına gitmiştim. Orada da teknolojik bir felaketin bıraktığı hüzün enkazını görmüştüm. Cuma günü hayatımda ilk defa hayalet bir okul gördüm. Kurtuluş Rum ilköğretim okulu… Artık hiç öğrencisi kalmamış bir okul. Boş sınıflar, boyası dökülmüş duvarlar… Ve hayali bir müsamereyi bekleyen bomboş bir müsamere salonu… Herkes ve her şey gitmiş… Geriye bir azınlık okulu olarak duvarlarda kalması gereken şeyler kalmış. Hemen her duvarda yüzlerce Atatürk fotoğrafı… Chp’nin altı ok ilkeleri… Ve bir “Türk’üm, doğruyum, çalışkanım” ifadesi… Artık Türk okullarından bile çıkarılmış olan o cümle…
Son öğrenci 2003 yılında gitmiş. 1950’li yılların sonunda 450 öğrencisi olan okulun artık tek öğrencisi yok. Son mezununu 2003 yılında vermiş. Ama okulu kapatamıyorlar. Çünkü Lozan Anlaşması’na aykırı. Okulu yöneten vakfın başkanı Dimitri Zotos, kapatıp bir kültür merkezi yapmak için mahkemeye başvurmuş, karar da almış, ama okul hâlâ resmen açık görünüyor.”
Bir zamanlar öğrencilerle dolu olan, 2003 yılında son öğrencisini mezun eden okul 2017 yılında “70TK Tatavla’dan Kurtuluş’a: Bir Semtin Dönüşümü” adlı sergiye ev sahipliği yapmıştır. 70 TK çalışması 2015-2018 yıllarında gerçekleştirilen, Tatavla’nın kültürünü ve mirasını sözlü tarih görüşmeleri, mimari mirastaki değişimlerin incelenmesi, yazılı-görsel arşiv taraması ve literatür araştırması ile belgelemelerden oluşmaktadır. Semtte uzun süre yaşamış olan mahallelilerle yapılan sözlü tarih görüşmeleri ile Tatavla’nın somut olmayan kültürel mirası gün yüzüne çıkarılırmış, aynı zamanda eski ile yeni mimari dokunun karşılaştırılması ortaya koymuştur. Çıktı ürünlerin özgün bir kimliğe sahip Rum okulunda sergilenip, ilgililerle buluşması değer taşımakta ve gelecekteki projeler için ümit vadetmektedir.
